با گذشت چند روز از مناقشه بر سر ویدیویی که مهناز افشار، بازیگر سینما و سلبریتی ایرانی در شبکه اجتماعی اینستاگرام منتشر کرده بود، ماجرا وارد ابعاد تازه‌ای شده است.
در این ویدیو که خانم افشار دو هفته پیش در شبکه اجتماعی اینستاگرام منتشر کرده بود، این چهره سرشناس با اشاره به آمار مرگ و میر ناشی از اعتیاد در ایران از مخاطبان خود دعوت کرده بود برای پیشگیری از مرگ‌های ناشی از اوردوز (بیش‌مصرفی) اطلاع‌رسانی کنند تا زمینه برای دسترسی عمومی به آمپول شناخته شده نالوکسان فراهم شود و افراد عادی بتوانند بدون نیاز به نسخه پزشک این دارو را تهیه و در صورت مواجهه با اوردوز (همزمان با تلفن به مرکز اورژانس) از مرگ قربانی قبل از رسیدن امدادگران پیشگیری کنند.
تنها چند ساعت پس از انتشار این ویدیو، حساب اینستاگرام این هنرپیشه سینما با هزاران واکنش اکثرا منفی از سوی کاربران گوناگون روبرو شد. ویدئو او بیش از یک میلیون بازدیدکننده گرفت و شمار نظرات در زیر آن به بیش از ۱۲ هزار مورد رسید.
صدها نفر با عصبانیت و به تندی او را از "دخالت در امور پزشکی" منع کردند و بسیاری هم مهناز افشار را به زمینه‌سازی برای سودجویی از رواج یک دارو (نالوکسان) متهم کرده و حتی آن را به روابط همسر خانم افشار با دایره قدرت و حکومت در ایران مرتبط دانستند.
ماجرا خیلی زود فراتر از اینستاگرام رفت و با وارد شدن نهادهای بهداشتی دولت ایران و احضار خانم افشار به دادسرای قضایی از دنیای مجازی به سربرگ‌های قوه قضاییه کشیده شد.
خبرگزاری‌های ایران روز ۱۴ آذر (پنجم دسامبر) به نقل از کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و دارو ایران نوشتند: "ما توصیه می‌کنیم سلبریتی‌ها و افرادی که ممکن است در حوزه خودشان به شهرتی دست پیدا کرده باشند، در مسائلی که ربطی به آنها ندارد دخالت نکنند، به حرفه خودشان مشغول باشند و امر دارو و درمان را به اهل فن آن بسپارند."
آقای جهانپور ضمن اشتباه خواندن اظهارات خانم افشار گفته بود: "اولا هیچ آمپول و فرآورده تزریقی در دنیا نیست که بدون تجویز پزشک مصرف شود. دوما داروی نالوکسان دارویی است که کاملا باید با تجویز پزشک تهیه شود و هیچ داروخانه‌ای حق ندارد بدون نسخه پزشک این دارو را در اختیار قرار دهد. سوما این دارو، دارویی است که در اورژانس پیش‌بیمارستانی، اورژانس بیمارستانی، اتاق عمل و ریکاوری‌های اتاق عمل با تجویز پزشک و تحت نظر افراد آموزش‌دیده و متخصص و تحت مانیتورینگ استفاده می‌شود."
(*راستی آزمایی: سازمان بهداشت جهانی، دولت کانادا و آمریکا، دانمارک، فرانسه، ایتالیا، آلمان، نروژ، اسپانیا، بریتانیا، لیتوانی، استونی و ایرلند آمپول نالوکسان را بدون نیاز به نسخه پزشک و به همراه آموزش‌های همگانی در اختیار عموم قرار داده‌اند.)
چند روز بعد خبرگزاری تسنیم (۱۹ آذر) نوشت: "مهناز افشار امروز باید با حضور در دادسرای رسانه پاسخگوی تبلیغ غیرقانونی یک دارو باشد."
در مستند فنتانیل که به تازگی از بی‌بی‌سی فارسی پخش شد از نزدیک به روش‌های امداد اوردوز و نحوه استفاده از آمپول نالوکسان در ونکوور کانادا اشاره شده است. برای دیدن این مستند اینجا کلیک کنید.
خبرگزاری کار ایران، ایلنا، روز دوشنبه ۲۶ آذر (۱۷ دسامبر) نوشت: "مهناز افشار که برای تبلیغ آمپول نالوکسان به دادسرا احضار شده بود، بعد از حضور در دادسرا با انتشار متنی عذرخواهی کرد."
این خبرگزاری به نقل از خانم افشار نوشت: "من از اینکه نمی‌دانستم تبلیغ دارو جرم محسوب می‌شود، بسیار متاسفم و بابتش هر مجازات قانونی را می‌پذیرم و احترام می‌گذارم! ولی از نیت خیرم آگاهم و پای آن ایستاده‌ام. اما یک چیزی که متوجه شدم این بود که کاش در آن ویدیو (که تبلیغ دارو بود) یک پزشک و متخصص همراه من بود."
این محتوای ویدیویی است که مهناز افشار نخستین بار روز سوم دسامبر (۱۲ آذر) در اینستاگرام منتشر کرد: "جوانان نازنین مملکت‌مان بر اثر سوء‌مصرف مواد جانشان را از دست می‌دهند در صورتی که این عزیزان می‌توانند با دریافت یک آمپول نالوکسان حیات بگیرند. هزینه این دارو بسیار ارزان است و در داروخانهها هم در ایران موجود است تنها نیاز به اطلاع‌رسانی در میان جوانان و خانواده آنها جهت استفاده به هنگام در زمان بروز عوارض ناشی از سوء‌مصرف و تغییر سیاست‌گذاری کلان جهت ارایه این دارو در داروخانهها به افراد بدون نیاز به دریافت نسخه پزشک می‌باشد. بیاید با یک اقدام جان یک جوان عزیز را نجات دهیم."
آنچه این سلبریتی ایرانی به آن اشاره می‌کند در حقیقت کارزاری است که در یک دهه گذشته در اروپا و آمریکای‌شمالی اوج گرفته و با افزایش سریع تعداد قربانیان خیلی زود به نتیجه رسیده؛ به طوری که ۱۰ کشور عضو اتحادیه اروپا، آمریکا و کانادا توزیع بدون نسخه پزشک نالوکسان را در قانونی اعلام کرده‌اند.
در اروپا طرح "نالوکسان-در-خانه"Take Home Naloxone-THN چند سالی است که به اجرا در آمده و مرکز کنترل مواد و اعتیاد اتحادیه اروپا در گزارش سال ۲۰۱۷ خود تاثیر این طرح در کاهش مرگ و میرهای ناشی از اوردوز را مثبت ارزیابی کرده است.
در آمریکا، همه ایالت‌های این کشور به غیر از هاوایی، آموزش همگانی و توزیع بدون نسخه پزشک نالوکسان را قانونی اعلام کرده‌اند.
در بسیاری از این نقاط، همچنین قوانینی به تصویب رسیده که اصطلاحا به آنها "قانون سامری نیکو" اطلاق می‌شود و به موجب آن رهگذاران و کسانی که به قصد کمک به قربانیان اوردوز خدمات پیش اورژانس یا پیش بیمارستانی چون تزریق آمپول را انجام می‌دهند از حمایت قانونی برخوردار می‌شوند و حتی در صورت وارد کردن صدمات جسمی به فرد قربانی، از پیگرد قضایی مصون شده‌اند
در این ویدیو که خانم افشار دو هفته پیش در شبکه اجتماعی اینستاگرام منتشر کرده بود، این چهره سرشناس با اشاره به آمار مرگ و میر ناشی از اعتیاد در ایران از مخاطبان خود دعوت کرده بود برای پیشگیری از مرگ‌های ناشی از اوردوز (بیش‌مصرفی) اطلاع‌رسانی کنند تا زمینه برای دسترسی عمومی به آمپول شناخته شده نالوکسان فراهم شود و افراد عادی بتوانند بدون نیاز به نسخه پزشک این دارو را تهیه و در صورت مواجهه با اوردوز (همزمان با تلفن به مرکز اورژانس) از مرگ قربانی قبل از رسیدن امدادگران پیشگیری کنند.
تنها چند ساعت پس از انتشار این ویدیو، حساب اینستاگرام این هنرپیشه سینما با هزاران واکنش اکثرا منفی از سوی کاربران گوناگون روبرو شد. ویدئو او بیش از یک میلیون بازدیدکننده گرفت و شمار نظرات در زیر آن به بیش از ۱۲ هزار مورد رسید.
صدها نفر با عصبانیت و به تندی او را از "دخالت در امور پزشکی" منع کردند و بسیاری هم مهناز افشار را به زمینه‌سازی برای سودجویی از رواج یک دارو (نالوکسان) متهم کرده و حتی آن را به روابط همسر خانم افشار با دایره قدرت و حکومت در ایران مرتبط دانستند.
ماجرا خیلی زود فراتر از اینستاگرام رفت و با وارد شدن نهادهای بهداشتی دولت ایران و احضار خانم افشار به دادسرای قضایی از دنیای مجازی به سربرگ‌های قوه قضاییه کشیده شد.
خبرگزاری‌های ایران روز ۱۴ آذر (پنجم دسامبر) به نقل از کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و دارو ایران نوشتند: "ما توصیه می‌کنیم سلبریتی‌ها و افرادی که ممکن است در حوزه خودشان به شهرتی دست پیدا کرده باشند، در مسائلی که ربطی به آنها ندارد دخالت نکنند، به حرفه خودشان مشغول باشند و امر دارو و درمان را به اهل فن آن بسپارند."
آقای جهانپور ضمن اشتباه خواندن اظهارات خانم افشار گفته بود: "اولا هیچ آمپول و فرآورده تزریقی در دنیا نیست که بدون تجویز پزشک مصرف شود. دوما داروی نالوکسان دارویی است که کاملا باید با تجویز پزشک تهیه شود و هیچ داروخانه‌ای حق ندارد بدون نسخه پزشک این دارو را در اختیار قرار دهد. سوما این دارو، دارویی است که در اورژانس پیش‌بیمارستانی، اورژانس بیمارستانی، اتاق عمل و ریکاوری‌های اتاق عمل با تجویز پزشک و تحت نظر افراد آموزش‌دیده و متخصص و تحت مانیتورینگ استفاده می‌شود."
(*راستی آزمایی: سازمان بهداشت جهانی، دولت کانادا و آمریکا، دانمارک، فرانسه، ایتالیا، آلمان، نروژ، اسپانیا، بریتانیا، لیتوانی، استونی و ایرلند آمپول نالوکسان را بدون نیاز به نسخه پزشک و به همراه آموزش‌های همگانی در اختیار عموم قرار داده‌اند.)
چند روز بعد خبرگزاری تسنیم (۱۹ آذر) نوشت: "مهناز افشار امروز باید با حضور در دادسرای رسانه پاسخگوی تبلیغ غیرقانونی یک دارو باشد."
در مستند فنتانیل که به تازگی از بی‌بی‌سی فارسی پخش شد از نزدیک به روش‌های امداد اوردوز و نحوه استفاده از آمپول نالوکسان در ونکوور کانادا اشاره شده است. برای دیدن این مستند اینجا کلیک کنید.
خبرگزاری کار ایران، ایلنا، روز دوشنبه ۲۶ آذر (۱۷ دسامبر) نوشت: "مهناز افشار که برای تبلیغ آمپول نالوکسان به دادسرا احضار شده بود، بعد از حضور در دادسرا با انتشار متنی عذرخواهی کرد."
این خبرگزاری به نقل از خانم افشار نوشت: "من از اینکه نمی‌دانستم تبلیغ دارو جرم محسوب می‌شود، بسیار متاسفم و بابتش هر مجازات قانونی را می‌پذیرم و احترام می‌گذارم! ولی از نیت خیرم آگاهم و پای آن ایستاده‌ام. اما یک چیزی که متوجه شدم این بود که کاش در آن ویدیو (که تبلیغ دارو بود) یک پزشک و متخصص همراه من بود."
این محتوای ویدیویی است که مهناز افشار نخستین بار روز سوم دسامبر (۱۲ آذر) در اینستاگرام منتشر کرد: "جوانان نازنین مملکت‌مان بر اثر سوء‌مصرف مواد جانشان را از دست می‌دهند در صورتی که این عزیزان می‌توانند با دریافت یک آمپول نالوکسان حیات بگیرند. هزینه این دارو بسیار ارزان است و در داروخانهها هم در ایران موجود است تنها نیاز به اطلاع‌رسانی در میان جوانان و خانواده آنها جهت استفاده به هنگام در زمان بروز عوارض ناشی از سوء‌مصرف و تغییر سیاست‌گذاری کلان جهت ارایه این دارو در داروخانهها به افراد بدون نیاز به دریافت نسخه پزشک می‌باشد. بیاید با یک اقدام جان یک جوان عزیز را نجات دهیم."
آنچه این سلبریتی ایرانی به آن اشاره می‌کند در حقیقت کارزاری است که در یک دهه گذشته در اروپا و آمریکای‌شمالی اوج گرفته و با افزایش سریع تعداد قربانیان خیلی زود به نتیجه رسیده؛ به طوری که ۱۰ کشور عضو اتحادیه اروپا، آمریکا و کانادا توزیع بدون نسخه پزشک نالوکسان را در قانونی اعلام کرده‌اند.
در اروپا طرح "نالوکسان-در-خانه"Take Home Naloxone-THN چند سالی است که به اجرا در آمده و مرکز کنترل مواد و اعتیاد اتحادیه اروپا در گزارش سال ۲۰۱۷ خود تاثیر این طرح در کاهش مرگ و میرهای ناشی از اوردوز را مثبت ارزیابی کرده است.
در آمریکا، همه ایالت‌های این کشور به غیر از هاوایی، آموزش همگانی و توزیع بدون نسخه پزشک نالوکسان را قانونی اعلام کرده‌اند.
در بسیاری از این نقاط، همچنین قوانینی به تصویب رسیده که اصطلاحا به آنها "قانون سامری نیکو" اطلاق می‌شود و به موجب آن رهگذاران و کسانی که به قصد کمک به قربانیان اوردوز خدمات پیش اورژانس یا پیش بیمارستانی چون تزریق آمپول را انجام می‌دهند از حمایت قانونی برخوردار می‌شوند و حتی در صورت وارد کردن صدمات جسمی به فرد قربانی، از پیگرد قضایی مصون شده‌اند
